Bài viết của anh Hong Phuc Nguyen, bài gốc tại đây.
Cách đây vài tháng một nghiên cứu gây sốc từ một nhóm nghiên cứu của đại học MIT: Sử dụng máy đo điện não đồ (EEG) để so sánh hoạt động não bộ giữa những người bình thường và những người sử dụng ChatGPT thường xuyên; cho thấy một sự tổn hại nghiêm trọng trên não, não suy giảm tới 47% số kết nối thần kinh ở người xài ChatGPT so với người thường, xét trên việc ChatGPT và AI LLM chỉ mới phổ dụng trong chỉ 2 năm thì sự tổn hại vật lý lên não này là vô cùng nguy hại khi nó xảy ra quá nhanh.
Bài nghiên cứu gốc Your Brain on ChatGPT: Accumulation of Cognitive Debt when Using an AI Assistant for Essay Writing Task tại đây.
Cái nghiên cứu này đơn giản là xác nhận điều mà chúng ta lờ mờ cảm nhận được: từ ngày sử dụng các ứng dụng AI thường xuyên, não của chúng ta bắt đầu có một màn sương càng lúc càng dày, suy nghĩ của chúng ta ngày càng nông, trí nhớ chúng ta ngày càng kém, cần nhớ điều gì cũng lại phải hỏi AI.
Do đâu mà AI làm hỏng não chúng ta?
Well, trước khi dùng AI thường thì bộ não của chúng ta sẽ có 2 cách xử lý khi có một thông tin hay kiến thức mới xuất hiện, lấy ví dụ như : 1+1=2
- Cách 1 là “Ghi nhớ” (Remembering): bộ não đơn giản là lưu trữ nguyên trạng thông tin đó vào bộ nhớ. Đây là cách “học vẹt” mà phần lớn chúng ta sử dụng khi lười vận động não vì nó “dễ”. Cũng là cách mà giới khoa học dùng để tạo AI thời cổ tức là dạng AI mà toàn là if…else ấy.
- Cách 2 là “Học” (Learning): bộ não của chúng ta sẽ phân tích “cơ chế” (mechanism) đằng sau thông tin 1+1=2 thành → “đây là phép toán cộng 2 toán hạng và cách để cộng hai con số lại với nhau” . Đây chính là cách mà bộ não “học” kiến thức mới từ thông tin. Và thú vị thay đây chính là cách mà các nhà khoa học dạy AI học bằng neural network. Đối với con người chúng ta thì những bộ não học giỏi, ham học và xuất chúng thì thường có thói quen vận động não kiểu “học” này.kết
Cả hai hoạt động trên sẽ khiến não tạo ra các mối liên kết thần kinh để lưu trữ kiến thức hoặc thông tin. Càng nhiều liên kết thì bộ não đó càng thông minh lên.
Thế rồi sau khi AI xuất hiện, và chúng ta dùng AI thường xuyên thì bộ não chúng ta… không còn làm gì hết. Cái gì chúng ta không biết thì chúng ta hỏi ChatGPT (cách mà bình dân gọi AI như là ông bà ta gọi Honda đại diện cho xe máy vậy), thói quen này còn tệ hơn cái thời mà Google đỉnh cao “cái gì không biết thì tra Google”, bởi vì tra google thì chúng ta còn phải đọc, hiểu và trích xuất kiến thức từ thông tin rồi ghi nhớ (cách 2 mà não xử lý thông tin nói ở trên).
Từ ngày có AI thì đến ghi nhớ thông tin não cũng không cần làm nữa, ghi nhớ trở thành một việc mệt nhọc với não.
Phàm cái gì lâu mà không xài thì nó teo thôi. Các mối liên kết thần kinh sẽ dần biến mất và bộ não sẽ mất kiến thức – thông tin – trí nhớ → tức là ngu đi đó.
Bởi nên lúc các bác Chính Phủ đề xuất là nên dạy AI cho trẻ em từ lớp 1 thì mình phản đối dữ dội dù mình là một người làm khoa học AI. Trẻ con đến trường những năm đầu đời là học cách thức “ghi nhớ” và “học” những kiến thức mới, tức là khiến não chúng phải vận động và hình thành các mối liên kết thần kinh, nếu dùng AI từ quá sớm não chúng sẽ không vận động đủ để có các mối liên kết thần kinh, nên chúng sẽ không thể ghi nhớ hay học kiến thức mới, mà sẽ phải phụ thuộc AI vĩnh viễn ! Bạn muốn con mình cả đời phải trả tiền cho các tập đoàn công nghệ để sử dụng bộ não AI như trong tập phim Black Mirror gần đây ư ?
Dùng AI như thế nào để não “thông minh” hơn thay vì “ngu” đi?
Trong các khóa học đào tạo về ứng dụng AI của mình mình nhiều lần nói khẩu quyết sau:
“AI chỉ có Biết (knowing) chứ không có Hiểu (understanding)”
Hiểu điều này sẽ biết cách cộng tác an toàn với AI khiến nó đem lại giá trị cho bạn thay vì hại bạn.
Có thật AI đang làm tổn hại não bạn?
Bài sau của Bước cùng AI để không tụt lại phản biện lại quan điểm trên, bài gốc tại đây.
NHÀ KHOA HỌC THẦN KINH PHẢN BIỆN PAPER DÙNG CHATGPT BỊ TEO NÃO CỦA TEAM MIT
1. Diễn giải sai kết quả quét não
- Các bản quét EEG chỉ đo hoạt động điện trong não, không thể hiện trực tiếp chất lượng hay chiều sâu nhận thức.
- Các nhà khoa học cho rằng những nhiệm vụ khác nhau sẽ kích hoạt các vùng não khác nhau, vì vậy việc một nhóm có hoạt động thấp hơn không đồng nghĩa với việc họ kém hơn về mặt nhận thức.
- Nghiên cứu có thể đã diễn giải quá mức, cho rằng hoạt động não thấp là dấu hiệu suy giảm nhận thức, thay vì chỉ là sự khác biệt do loại nhiệm vụ.
2. Thiết kế thí nghiệm không công bằng
- Nhóm “chỉ dùng não” phải tự ghi nhớ các trích dẫn, tức là họ được luyện tập kỹ năng ghi nhớ.
- Trong khi đó, nhóm dùng ChatGPT không cần ghi nhớ gì cả, vì AI đã làm thay phần đó.
- Do đó, việc kiểm tra trí nhớ của cả hai nhóm sau đó là không công bằng, vì chỉ có một nhóm trước đó phải sử dụng kỹ năng ghi nhớ.
3. Biến số gây nhiễu
- Nghiên cứu so sánh hai nhóm với những yêu cầu nhận thức khác nhau, nhưng lại đánh giá họ bằng cùng một tiêu chí (khả năng ghi nhớ).
- Điều này giống như so sánh một người luyện chạy nước rút với một người luyện đánh máy trong một cuộc thi ghi nhớ, rõ ràng là không hợp lý.
4. Thiếu đánh giá chuyên môn và cỡ mẫu nhỏ
- Bài nghiên cứu được công bố dưới dạng bản thảo sơ bộ, chưa qua đánh giá phản biện.
- Chỉ có 54 người tham gia, và chỉ 18 người được kiểm tra lại sau đó, quá ít để đưa ra kết luận tổng quát.
Bài báo của MIT kết luận việc phụ thuộc quá nhiều vào AI có thể làm suy giảm một số năng lực trí tuệ, đặc biệt là ở người trẻ.
